تئاتر ایران در سال ۹۳؛ رفت و آمد مدیران، توقیف‌ها و درگذشت‌ها
- 25 مارس 2015 - 05 فروردین 1394
شاید بتوان مهم‌ترین اتفاق‌های تئاتر در سال ۹۳ را به استعفای پی در پی مدیران و به دنبال آن انتصاب‌های متعدد مسئولان نسبت داد.
این در حالی است که کارشناسان می گویند تغییرات مدیریتی باعث وقوع رنسانس در این هنر نمی‌شود؛ بلکه چیزی که بیشتر از هرچیز به تحول در این هنر می‌انجامد تغییر در بنیان‌های فکری حاضر در وزارت ارشاد است.
رفت و آمدهای مدیریتی
انتخاب دولت تدبیر و امید، براى هدایت سکان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى على جنتى بود، او نیز همین که سر کار آمد، مدیرى را از تلویریون و بى هیچ سابقه‌ای از فعالیت در زمینه نمایش، بر صدر تئاتر کشور نشاند.
حسین طاهری در ٧ تیرماه و در نخستین نشست رسانه‌اى خود از نبود بودجه در سال ٩٣ خبر داد و برنامه‌هایش براى تئاتر کشور را به سال آینده موکول کرد. در همین زمان رئیس تئاتر شهر با استعفاى خود از مدیریت این مجموعه کناره گرفت. زمزمه‌ها خبر از اختلاف سلیقه میان وى و مدیر کل مرکز هنرهاى نمایشى مى‌داد.
در نهایت با کنار رفتن اتابک نادرى، برای نخستین بار یک زن مدیریت تئاتر شهر را عهده دار شد. انتخاب پریسا مقتدی که پیش از آن به عنوان معاون اجرایى در مجموعه تئاتر فعالیت می‌کرد، حمایت بسیارى از هنرمندان را به همراه داشت.
با اوج گرفتن نارضایتى هنرمندان تئاتر از اختلاف نظر و اعمال سلیقه‌های مدیریت مرکز هنرهاى نمایشى و مشخص نبودن بودجۀ جشنواره تئاتر فجر، حسین طاهری تنها یک ماه مانده به آغاز جشنواره سى و سوم فجر استعفاى خود را اعلام کرد.
اردشیر صالح پور دبیر جشنواره، سرپرست موقت مرکز هنرهای نمایشی معرفی شد و سرانجام در روز ۲۱ بهمن مهدی شفیعی به عنوان مدیر کل مرکز هنرهای نمایشی انتخاب شد.
شفیعی معاون مدیر پیشین مرکز هنرهای نمایشی بود که در زمان مدیریت حسین طاهری از این سمت استعفا داده بود.
توقیف ها
"تانگوی تخم مرغ داغ"، به کارگردانی هادی مرزبان، " تک گویی برای یک تماشاگر" به کارگردانی محمد رحمانیان، همچنین "هملت و سالار" به کارگردانی بهزاد محمدی از جمله آثاری بودند که در سال ۹۳ توقیف شدند.
جنجال آفرین ترین اجرا، نمایش "تانگوی تخم مرغ داغ" در تالار وحدت بود که شامگاه ۱۶ خرداد ماه توقیف شد و پس از چند جلسه گفتگو و پاسخگویی هادی مرزبان و علی نصیریان، بازیگر نمایش، در دادسرای فرهنگ و رسانه، روز ۲۰ خرداد دوباره به روی صحنه رفت. علت توقیف این نمایش رعایت نشدن موارد اصلاحی ابلاغ شده از سوی وزارت ارشاد اعلام شده بود.
نشر و تئاتر
یکی از مهم ترین رخدادهای سال ۹۳ در زمینه نشر، ترجمه کتاب "تاریخ‌های تئاتر" توسط مهدی نصرالله زاده در نشر بیدگل بود. در این کتاب، تاریخ تئاتر از دوران باستان تا سال ۲۰۱۲ بررسی شده است و ویژگی مهم آن تحلیل جریان‌های به‌روز تئاتری در بستر اجتماعی‌شان است.
از جمله آثار منتشر شده از نویسندگان ایرانی انتشار سه اثر از علیرضا کوشک جلالی با نام‌های "آنگاه که درآمدی خورشید زانو زد"، "نیلوفری در قلب مرداب" و "سینما فیروزه" از نشر مهرافروز، همچنین انتشار سه نمایشنامه برای کودکان به نویسندگی منوچهر اکبرلو با نام‌های "روشنایی‌های شهر"، "بچه‌های عاشورا" و "در را باز کنید" توسط انتشارات سروش بود.
همچنین می‌توان به دریافت مجوز نخستین فصلنامه عمومی و سراسری غیر دولتی در حوزه بازیگری به مدیر مسئولی بهزاد خاکی نژاد اشاره کرد.
محدود شدن بیمه طلایی هنرمندان
محدود شدن بیمه طلایى اعضاى خانه تئاتر، اتفاقى بود که منجر به بروز مشکلات جسمانى برای هنرمندان مبتلا به بیماران خاص شد.
با امضاى قراردادبیمه طلایى میان خانه تئاتر و بیمه ایران در سال ٩٢ یعنى پیش از روى کار آمدن دولت یازدهم، اعضاى خانه سینما و تئاتر تحت پوشش این بیمه قرار گرفته بودند.
این حمایت دولتى با پرداخت پنج میلیون تومان در سال گذشته بى وقفه به کار خود ادامه داد تا آنکه در سال ٩٣ با پیگیرى‌هاى اهالی هنر، روشن شد که دولت جدید ادامه اقساط را به طور کامل نپرداخته و تنها دو میلیون و پانصد تومان آن پرداخت شده و این عامل در نهایت موجب قطع خدمات درمانى بیماران شده است.
افتتاح خانه عروسک
افتتاح "خانه عروسک" که مصادف بود با پانزدهمین دوره جشنواره بین المللى تئاتر عروسکى تهران، به دبیری مرضیه برومند، اتفاقى خوش یمن براى هنرمندانی در این عرصه بود که دیر زمانى است از حمایت‌هاى دولتى ناامید شده‌اند.
مرضیه برومند که چراغ این خانه را به یارى دیگر هنرمندان نمایش عروسکى همچون حمید جبلى، آزاده پور مختار و هنگامه مفید در روز ۱۸ بهمن روشن کرد، در این مراسم یادآور شد تئاتر عروسکى باید مانند یک حرفه براى فعالان این هنر عمل کند تا آنها براى گذران امور زندگى شان متوسل به داشتن شغلى دوم نباشند.
حذف تئاتر از تلویزیون
توقف پخش برنامه مجله تئاتر، یکى دیگر از موضوعات مهم و جنجال آفرین در سال ٩٣ بود، این برنامه با محوریت هنر نمایش از سال ۹۰ به موضوعاتى چون مسائل صنفى، مدیریتى و تخصصى تئاتر موفق به جذب مخاطبان زیادى حتى مردمى که با هنر نمایش آشنایى نداشتند شده بود.
برخى دلیل توقف یکباره "مجله تئاتر" را پخش آخرین قسمت آن در پنجم آذر ماه ٩٣ مى‌دانند که در آن انتقادهایی از عملکرد دولت نهم و دهم - مدیران فرهنگى - با حضور دو مهمان آن یعنى حمیدرضا آذرنگ و حمیدرضا نعیمى و اجراى منوچهر اکبرلو مطرح شد که واکنش تند برخى مدیران رسانه‌هاى ملى را در پى داشت.
علیرضا اسحاقى مدیر گروه فیلم و نمایش شبکه چهار سیما دلیل توقف پخش این برنامه را دلایلى چون سطحى بودن برخى بحث‌ها، محل برگزارى گفتگوها و ریتم برنامه عنوان کرد.
قابل ذکر است که پخش تله تئاترها نیز که سالیان متمادی هر چهارشنبه شب از این شبکه پخش می‌شد، در سالی که گذشت به طور کامل متوقف شد، که دلیلش بیشتر به نبود بودجه براى تولید و پخش آن باز مى‌گردد.
اقتصاد و تئاتر
شماری از کارشناسان می گویند روند حمایت دولت از گروه‌هاى تئاترى با گذشت زمان شکلى معکوس به خود گرفته و حمایت دولت از تئاتر، جای خود را به حمایت تئاتر از دولت داده است. کمک‌های دولتی در بیشتر موارد تنها به در اختیار گذاشتن سالن اجرا محدود شده است و گروه نمایشی موظف است ٢٠ درصد از درآمد حاصل از فروش گیشه را نیز به دولت بازگرداند.
البته چند نفری - از جمله محمد رضا خاکى برای نمایش "دیده بانان" و قطب الدین صادقی برای نمایش " عزیز شنگال" - مورد حمایت‌های دولتی هرچند محدود واقع شدند.
بودجه تئاتر در سال ۹۳ هفت میلیارد و نیم بود. این در حالی است که هر سال بخش اعظمی از این بودجه -چیزی بین چهار تا پنج میلیارد- صرف برگزاری جشنواره های گوناگون می شود. هزینه سی و سومین جشنواره تئاتر فجر ۱ میلیارد و ۸۰۰ هزار تومان بود. هرچند این رقم در سال پیش از آن ۲ میلیارد و ۵۰۰ تومان بود که گواهی است بر کم شدن تدریجی بودجه تئاتر.
افزایش بهای بلیط در تالارهای مجموعه تئاترشهر که زیر نظر وزارت ارشاد اداره می‌شود، در سال ۹۳ حدود پنج هزار تومان بود که سبب شد بهای بلیط اجرا در این مجموعه دولتی به قیمت بلیط در سالن های ایرانشهر که مجموعه ای خصوصی است نزدیک شود.
پرفروش ترین آثار نمایش در انتظار گودو به کارگردانی همایون غنی زاده، "مردی برای تمام فصول" کار بهمن فرمان آرا و "سقراط" به کارگردانی حمیدرضا نعیمی بوده است.
محمد یعقوبی و حمله سایت های حکومتی
رخدادی دیگر، حمله برخی رسانه‌های جناح راست از جمله "رجا نیوز" به محمد یعقوبی، کارگردان و نویسنده صاحب نام تئاتر، بود.
این سایت‌ها محمد یعقوبی را متهم به القاء افکار غرب‌زدگی و بیان مباحثی "خارج از شأن و منزلت زنان ایرانی" کردند. تا آنجا که برنامه ۲۰:۳۰ در بیستم مرداد با پخش برخی از گفتگوهای این هنرمند، با لحنی شدید حضور وی در عرصه تئاتر کشور را زیر سوال برد.
این اتفاق همزمان با اجرای نمایش "دل سگ" به کارگردانی یعقوبی بود؛ وی گفت: "تنها دلیلى که در این باره پیدا مى کنم این است که در سه ماه گذشته سه تئاتر کار کرده ام که هر سه با استقبال مردم روبه رو شده است."
روابط عمومى اداره کل هنرهاى نمایشى در بیانیه‌اش درباره محمد یعقوبی نوشت: "از مصادیق همکارى افراد با جریانات اصیل فرهنگى کشور، حضور در جشنواره‌هاى تئاتر فجر و جشنواره دفاع مقدس و غیره است که ایشان طى سال‌هاى متمادى در این جشنواره‌ها حضور داشته و موفق به کسب جایزه در ادوار مختلف شده است."
جشنواره تئاتر فجر
جشنواره بین المللی تئاتر فجر هر سال با تولید حدود ۱۰۰ اثر نمایشی، بیشتر به جریانی برای جذب هنرمندان نوپا تبدیل شده است. بسیارند کسانی که برای ساخت یک نمایش از درآمدهای شخصی خود هزینه می‌کنند. در حالی که قدیمی‌ترها ترجیح می‌دهند در این شرایط کمتر دست به تولید بزنند.
از موارد حاشیه‌ای جشنواره، پوستر جنجال آفرین این جشنواره بود که در مرحله نخست توسط یارتا یاران طرحی شد و انتقاد بسیاری از هنرمندان در پی داشت و پس از انتشار و صرف هزینه به مرحله دوم کشیده شد و این بار امیر رجبی آن را طراحی کرد. هر چند مشخص شد بخشی از طرح پوستر دوم نیز کپی ای است از اثری متعلق به هنرمندی هلندی به نام فرانک ندرستیگ.
همچنین ماجرای عدم اعلام نام بازیگر زن نمایش "قصر" دایانا فتحی در بخش مسابقه جشنواره بود که از سوی هیأت داوران این بخش نامزد دریافت جایزه بازیگری بود و به دلیل اشتباه دبیرخانه در لیست کاندیداها قرار نگرفته بود.
دایانا فتحی در گفتگو با خبرگزاری مهر گفت: "این اشتباه باعث شد تا تجربه‌ای که در عرصه بازیگری داشتم، دیده نشود."
سی و سومین جشنواره بین المللی تئاتر فجر، در سال ۹۳ بدون برگزاری مراسم افتتاحیه برگزار شد.
درگذشت هنرمندان
در سال ۹۳، هنرمندانی از حوزه تئاتر درگذشتند از جمله ماهگل مهر بر اثر سرطان ريه، باقر صحرا رودى در ٧٣ سالگى، مجيد بهرامى بر اثر بيمارى سرطان، مرتضى احمدى در ٣٠ آذرماه، انوشيروان ارجمند بر اثر ايست قلبى، صمد پل سنگى، بر اثر ايست قلبى، و بهرام ريحانى بر اثر بيماى سرطان كبد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر