موانع سر راه نمایش آثار تاریخ سینمای ایران در عرصه‌های بین‌المللی
- 14 آوریل 2015 - 25 فروردین 1394
به دلایل متعدد از بین همه هنرها این سینماست که به محبوب‌ترین کالای فرهنگی صادر شده از ایران تبدیل شده است.
قدرت آنی تصاویر متحرک و تأثیر بی‌واسطه‌شان در انتقال حسی از حقیقت باعث می‌شود تا خارج از ایران، سینمای ایران سندی مهم از آن چه در این کشور می‌گذرد قلمداد شود.
اما مهم‌تر از همه که سینمای ایران سینمای خلاقیت ها و ایده‌هاست و هر کسی که به این هنر علاقه داشته باشد در جایی از مسیر تاریخ سینما خواسته یا ناخواسته به نام ایران برخورد می‌کند و کنجکاو می‌شود تا آثار کارگردانانی مثل ابراهیم گلستان، داریوش مهرجویی، سهراب شهید ثالث، عباس کیارستمی و رخشان بنی‌اعتماد را ببیند.
در حالی که فیلم‌های ایرانی دیرزمانی است سفیران فرهنگی کشور شدهاند، به نظر می‌آید اهمیت آن‌ها در خود ایران هنوز چندان جدی گرفته نشده است. شاهد این مسئله موانع متعددی است که هنوز سر راه دسترسی و نمایش فیلم‌های سینمای ایران وجود دارد.
در این جا ده عنصر بازدارنده و منفی بر سراه نمایش فیلم‌های ایرانی در خارج از ایران فهرست شدهاند و در هر کدام راه‌حل‌های تقریباً بدیهی حل معضل ارائه شده است. جدی گرفتن و غلبه بر این کاستی‌ها می‌تواند به گسترش بیشتر فرهنگ و سینمای ایران بینجامد.
راهیابی فیلم‌ها
تصور کنید که یک فستیوال یا یک مجموعۀ دانشگاهی بخواهد فیلمی ایرانی را نمایش دهد. از کجا باید شروع کند؟
معمولاً در عصر دیجیتال اولین کاری که آدم می‌کند رجوع به اینترنت و جستجو برای یافتن رد و نشانی از فیلم و پخش کننده آن است. اما این پروسه بسیار ساده در مورد فیلم‌های ایرانی معمولاً بسیار دشوار می‌شود.
با این که بیشتر موسسات و پخش‌کننده‌های ایرانی وبسایت‌های دو زبانه دارند، اما این وبسیات‌ها در اطلاع‌رسانی به مخاطب غیرفارسی زبان چندان سرراست نیستند.
به عنوان مثال، مسئول انتخاب برنامه یک شبکه عربیِ انگلیسی زبان که قصد تماس گرفتن با تلویزیون ایران برای دریافت فهرست سریال‌های تولید شده را داشته می‌گوید سایت انگلیسی زبان تلویزیون جمهوری اسلامی دائما ایراد فنی پیدا می‌کند، اجازۀ ارسال ایمیل نمی‌دهد و بعضی اخبار صفحه اولش به سال ۲۰۰۹ میلادی برمی‌گردد که نشان می‌دهد سایت احتمالا در شش سال گذشته به روز نشده است.
راه حل: راه اندازه وبسایت‌های ساده و سرراست به زبان انگلیسی با قابلیت جستجوی در آرشیو و کاتالوگ فیلم‌ها و بخش تماس مستقیم و آسان با پخش کننده.
به عنوان مثال در وبسایت موسسه فیلم بریتانیا هر فردی در هر جایی از جهان می تواند آرشیو را به سادگی جستجو کند. تمام نسخه‌های موجود از هر فیلم، پوستر و فیلمنامه با جزییات کامل فهرست شدهاند و هر سازمانی می‌تواند درخواست رسمی خودش را برای دریافت یک آیتم سینمایی از طریق سایت ارسال کند.
دشواری تماس با پخش‌کننده‌ها
حتی وقتی وبسایت و آدرسی وجود دارد، سازمان‌های دولتی و غیر دولتی ایران چندان در پاسخ دادن به ایمیل‌هایشان عجله به خرج نمی‌دهند. خیلی وقت‌ها شرایط نامطلوب اینترنت در ایران بهانه قرار داده می‌شود، اما در بیشتر مواقع می‌شود حدس زد که این خود ارتباطات الکترونیک هستند که هنوز جدی گرفته نمی‌شوند.
تصور کنید بعضی از موسسات ایرانی در قرن بیست و یکم هنوز از متقاضی می‌خواهند نامه رسمی‌شان را با فاکس ارسال کنند، در حالی که دستگاه‌های فاکس از بیشتر دفاتر اروپایی و آمریکای شمالی جمع شدهاند.
راه حل: جدی گرفتن ایمیل و احترام به درخواست‌ها و پرسش‌هایی که از این طریق طرح می‌شوند.
دشواری نقل و انتقال پول
پرداخت پول به پخش‌کننده‌های ایرانی، به خصوص اگر دولتی باشند، مشکل بزرگی است بر سر راه صدور سینمای ایران.
مدیر یک فستیوال بریتانیایی به ما می‌گوید که برای پرداخت حق نمایش چند فیلم ایرانی او مجبور شده به حسابی در کره جنوبی مبلغ لازم را واریز کند. دور زدن تحریم‌ها معمولاً نه تنها باعث تأخیر جدی در رسیدن پول به طرف ایرانی می‌شود، بلکه به علت نقل و انتقالات جانبی، بخشی از این پول در حق‌الزحمه‌های بانکی از بین می‌رود.
راه حل: برداشته شدن تحریم‌های اقتصادی وضع شده علیه ایران.
روشن نبودن مالکیت فیلم
بعضاً پیش آمده که بعد از توافق بین یک موسسه خارجی و پخش‌کننده ایرانی، فرد یا گروه دیگری از ایران مدعی مالکیت فیلم شدهاند.
البته این اتفاق بیشتر برای فیلم‌های تازه رخ می‌دهد، وقتی فیلمسازان خود را مالک حقوق مادی فیلم معرفی می‌کنند و بعد گروه دیگری پیدا می‌شود که این نظر را نقض کند.
راه حل: شفافیت در کار و جدی گرفتن قراردادها. هر فیلم باید فقط توسط پخش کننده قانونی آن توزیع شود و فیلمسازان نباید هرگز بدون اطلاع مالک حقوقی فیلم دست به فروش حق نمایش آن بزنند.
فقدان مواد تبلیغاتی
وقتی برای فیلمی به اندازه کافی تبلیغ نشود، تماشاگران آن به همان نسبت کاستی می‌گیرند. نمایش هر فیلم نیاز به وجود مواد تبلیغاتی اعم از آنونس، پوستر و عکس دارد.
اما در بیشتر موارد پخش‌کننده‌های فیلم‌های قدیمی‌تر سینمای ایران یا این مواد تبلیغاتی را در آرشیوشان ندارند، یا آن‌چه دارند با استانداردهای امروز کیفیت‌های مطلوبی ندارد.
راه حل: ایجاد یک آرشیو منسجم از عکس و پوستر فیلم‌ها و اسکن آن‌ها با کیفیت بالا.
محدودیت‌های پستی
ارسال فیلم‌ها از ایران خودش داستان دیگری است. به خاطر تحریم‌ها، بعضی از سرویس‌های پستی مشهور در ایران نمایندگی فعال ندارند، و این در حالی است که هر موسسه‌ای در خارج از ایران به طور ثابت با یکی از این سرویس‌ها کار می‌کند.
این باعث می‌شود تا ارسال فیلم از ایران با دشواری و بعضا تأخیر روبرو شود که همیشه باعث نگرانی گردانندگان فستیوال‌های خارجی است.
راه حل: برداشته شدن تحریم‌ها.
فرمت‌های از دور خارج شده
در عصر دیجیتال بیشتر سینماهای دنیا مجز به دستگاه‌های پخش DCP (نوعی هارد دیسک مخصوص ذخیره‌سازی فیلم با کیفیت بالا) هستند و البته بعضی‌هایشان هنوز پروژکتورهای ۳۵ میلی‌متری که حرمت زیادی بین سینمادوستان دارد را حفظ کرده‌اند.
اما بعضی فرمت‌ها دیگر که فیلم‌های ایرانی روی آن‌ها ذخیره شدهاند، مثلاً دیجی بِتا، دیگر قابلیت پخش در خیلی از سینماها را ندارند. معمولا هزینه کرایه یک دستگاه مخصوص پخش دیجی بتا آن‌قدر زیاد هست که گرداننده فستیوال قید نمایش را به خاطر هزینه‌های جانبی و دردسرش بزند.
راه حل: تهیه نسخه‌های دیجیتال (ترجیحاً دی سی پی و در سطحی پایین‌تر دیسک بلو ری) از فیلم‌های قدیمی سینمای ایران یا لااقل آن دسته‌ای که محبوبیت ویژه‌ای دارند و به طور متناوب در گوشه کنار دنیا به نمایش در می‌آیند.
کیفیت بد صدا و تصویر
تقریبا بیشتر آثار کلاسیک سینمای ایران که در فستیوال‌های خارجی نمایش داده می‌شوند کیفیت پایینی دارند. نسخه‌های دیجیتال موجود از آن‌ها از روی نسخه‌های کهنه، رنگ پریده و پر از خط و لک تهیه شدهاند و در عصر سینمای آیمکس و تکنولوژی سه بعدی، این فیلم‌ها به نسخه‌های خطی به جا مانده از دوران فراعنه می‌مانند.
این مسئله باعث فراری دادن آن دسته تماشاگرانی می‌شود که می‌خواهند تازه با سینمای ایران آشنا شوند.
راه حل: کشیدن کپی‌های تازه دیجیتال یا آنالوگ از فیلم‌های ایرانی، به خصوص با در نظر گرفتن این که بیشتر آن‌ها متعق به سازمان‌های دولتی (بنیاد سینمایی فارابی، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و صدا و سیما) هستند که باید امکانات فنی تولید نسخه‌های پاکیزه و قابل نمایش را داشته باشند.
زیرنویس غلط یا نامفهوم
یکی از بزرگ‌ترین آفت‌های سینمای ایران در غرب، زیرنویس‌های انگلیسی ضعیف یا بعضا غلط فیلم‌هاست.
فیلم‌هایی که در دهه‌های ۱۳۶۰ و ۱۳۷۰ ساخته شدهاند به مراتب زیرنویس‌های ضعیف‌تری از فیلم‌های قبل از انقلاب یا تولیدات سینمایی اخیر دارند.
این زیرنویس‌ها باعث سردرگم کردن تماشاگر می‌شوند و به خاطر غلط‌های تایپی یا ترجمه بد ذهن بیننده را منحرف می‌کنند.
راه حل: ترجمه دوباره کلاسیک‌های سینمای ایران یا لااقل ویرایش ترجمه‌هایشان، جوری که با انگلیسی امروزی و با استاندارهای جهانی زیرنویس (اندازه، رنگ، طول مدت) مطابقت داشته باشد.
زوال فیلم‌ها
شاید در حال حاضر مهم‌ترین مسأله فیلم‌های سینمای ایران از آغاز تاریخ این سینما تا ابتدای عصر دیجیتال، مسأله حفظ و مرمت آن‌ها باشد.
مرمت فیلم که اهمیت آن از مرمت ابنیه تاریخی کمتر نیست سال‌هاست در دنیا جدی گرفته شده و بخشی از بودجه‌های دولتی صرف حفظ و نگهداری و بهینه‌سازی کیفیت فیلم‌های تاریخ سینمای یک کشور می‌شود.
نمایش دوباره گاو و اون شب که بارون اومد که توسط فیلم‌خانه ملی ایران مرمت شدهاند نشان می‌دهد که این آثار برجسته چطور می‌توانند جان دوباره‌ای بگیرند و تماشاگران نسل تازه را جذب کنند.
با این وجود نسبت بسیار ناچیز آثار مرمت شده به فیلم‌های در آستانه اضمحلال باید زنگ خطری باشد برای سینمادوستان.
راه حل: اختصاص سرمایه دولتی به این موضوع و ایجاد دوره‌های مرمت فیلم با دعوت از کارشناسان بین‌المللی و نهادینه کردن این کار به عنوان رشته‌ای دانشگاهی.
به عنوان مثال دوره‌های مرمت فیلم که به تازگی در هندوستان راه افتاده با برگزاری کارگاه‌های آموزشی و با حضور کارشناسان بین‌المللی نیروهای جوان را برای حفظ میراث سینمایی هند آماده می‌کند.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر