چین؛ شریک در اموال همه عالم

ریچارد اندرسونگزارشگر اقتصادی، بی‌بی‌سی

• 8 ساعت پیش

هم‌رسانی

چین هرچه کم داشته باشد، پول نقد کم ندارد. ذخیره ارزی این کشور در گوشه و کنار دنیا سر به چهار تریلیون دلار می‌زند – یا چهار هزار میلیارد دلار.

رشد اقتصادی سالانه چین حدود هفت درصد است. رقمی که به نسبت سال‌های قبل کم شده، اما همچنان برای بیشتر کشورهای توسعه یافته مثل رؤیا می‌ماند.

به تناسب این رشد اقتصادی، سرمایه‌گذاری خارجی سالیانه چین هم در یک دهه گذشته هشت برابر شده. سال ۲۰۱۳ این رقم چیزی بیش از ۱۴۰ میلیارد دلار بود. سال ۲۰۱۴ کمی افت داشت که عمدتا به خاطر کاهش سرمایه‌گذاری این کشور در بخش انرژی بود.

البته این افت به احتمال فراوان مقطعی است، چرا که رشد جمعیت چین، به‌ویژه بزرگ شدن طبقه متوسط، اشتهای این کشور برای منابع مختلف را هم بیشتر می‌کند.

چینی‌ها در یک دهه گذشته بیشترین سرمایه‌گذاری را در آمریکا کرده‌اند، به خصوص از سال ۲۰۱۲ که سرمایه‌گذاری در آمریکا ناگهان اوج گرفت. اگر سرمایه‌گذاری خارجی چین در یک دوره ده ساله را به جای امسال از پارسال حساب می‌کردیم، استرالیا جای آمریکا را می‌گرفت.

اما در اروپا، مقصد مورد علاقه سرمایه چینی بریتانیاست. نیمه اول سال گذشته، سرمایه‌گذاری چین در بریتانیا به ۲۴ میلیارد دلار رسید و با سرمایه‌گذاری آن کشور در آمریکا برابر شد. این رقم بیش از دو برابر ۱۱ میلیاردی است که چین در دوره مشابه در فرانسه سرمایه‌گذاری کرده.

البته چین همه جای دنیا سرمایه‌گذاری می‌کند و قرارداد پشت قرارداد می‌بندد، از جمله در آفریقا، که چینی‌ها هر روز بیش از پیش به آن توجه نشان می‌دهند. دومین اقتصاد بزرگ جهان تا کنون در ۳۴ کشور آفریقایی سرمایه‌گذاری کرده. بیش از همه در نیجریه (۲۱ میلیارد دلار)، بعد در اتیوپی و الجزایر (هر کدام بیش از ۱۵ میلیارد دلار) و بعد آنگولا و آفریقای جنوبی (هر کدام نزدیک ۱۰ میلیارد دلار).

ناگفته پیداست که این حجم عظیم سرمایه‌گذاری بیش از هرچیز به خاطر منابع طبیعی سرشار آفریقاست.

از نکات جالب در این زمینه سرمایه‌گذاری ناچیز چین در ژاپن است: چیزی حدود ۱.۶ میلیارد دلار که تقریبا با سرمایه‌گذاری آن کشور در مغولستان (۱.۴ میلیارد دلار) برابر است. دلیل این امر می‌تواند تنش‌های سیاسی دو قدرت بزرگ اقتصادی جهان باشد – دو قدرتی که اخیر جایشان در رده‌بندی بزرگ‌ترین اقتصادهای جهان عوض شد (چین دوم، ژاپن سوم).

آن‌چه چین بیش از هرچیز نیاز دارد، منابع است. به ویژه آن‌که پیش‌بینی می‌شود انرژی مصرفی این کشور تا سال ۲۰۵۰ سه برابر شود.

از همین روست که سرمایه‌گذاری چین در بخش انرژی از سال ۲۰۰۵ به مراتب بیش از بخش‌های دیگر بوده و به حدود ۴۰۰ میلیارد دلار رسیده. رقمی که برای تأمین مصرف جمعیت ۱.۴ میلیارد نفری این کشور لازم است.

البته سرمایه‌گذاری چین در بخش انرژی سال گذشته افت کرد و بخش بزرگ‌تر پول به حوزه‌هایی چون حمل‌ونقل، مسکن، و فن‌آوری رسید. از آن‌جا که سرمایه‌گذاری در بخش انرژی معمولا بزرگ و در اختیار شرکت‌های دولتی است، افت موقتی سرمایه‌گذاری در این حوزه به معنای افزایش سرمایه‌گذاری بخش خصوصی بوده – که گاه برای کشورهای میزبان جذاب‌تر است.

از دیگر حوزه‌های کلیدی سرمایه‌گذاری چینی‌ها، بخش فلزات است، که برای صنایع مختلف و ساخت‌وساز فزاینده در اقتصاد در حال رشد چین ضروری است.

دولت چین در بعضی شرکت‌ها و پروژه‌های خاص سرمایه‌گذاری‌های عظیم کرده که همه‌شان در بخش انرژی هستند. به‌عنوان نمونه، شرکت ملی نفت فلات‌قاره چین (CNOOC) سال ۲۰۱۳ حدود ۱۵ میلیارد دلار در شرکت نکسن (Nexen) کانادا سرمایه‌گذاری کرد. شرکت‌های دولتی دیگر هم در سال‌های اخیر قراردادهای چندین میلیارد دلاری امضاء کرده‌اند.

از انرژی و منابع که بگذریم، بخش مالی بیشترین میزان سرمایه‌ را جذب کرده، به‌ویژه مورگان استنلی و بانک استاندارد.

اما سرمایه‌گذاری چینی‌ها به مواردی که اشاره کردیم محدود نمی‌شود. از آی.بی.ام (IBM) و بارکلیز (Barclays) گرفته تا فورد (Ford) و جنرال موتورز (General Motors)، کمتر شرکت صاحب‌نامی است که سرمایه چینی به آن وارد نشده باشد. البته رقم این سرمایه‌گذاری‌‌ها معمولا کوچک است، اما به هر حال در مجموع رقم قابل ملاحظه‌ای است.