چهلمین سالگرد پایان جنگ ویتنام: ده نکته‌ای که نمی‌دانستید

کوین لیبخش ویتنامی بی بی سی

• 4 ساعت پیش

هم‌رسانی

جنگ ویتنام حدود سال ۱۹۶۰ با درگیری بین گروه های شبه نظامی در ویتنام جنوبی آغاز شد و تا آوریل سال ۱۹۷۵ که آخرین مقام های نظامی و غیرنظامی آمریکایی سایگون را ترک کردند، ادامه داشت. هم برای ویتنامی ها و هم برای آمریکا، جنگ بسیار پرهزینه و بحث انگیز بود. بحث درباره درک "صحیح" از دلایل آغاز جنگ و درس هایی که می توان از آن گرفت، تا به امروز ادامه دارد.

ده واقعیتی که ممکن است درباره این جنگ و پیامدهای آن ندانید:

رقابت جنگ سرد: ویتنام جنوبی برای کمک های اقتصادی و نظامی به آمریکا متکی بود و ویتنام شمالی از چین و شوروی سابق کمک دریافت می کرد.

شمار نیروها: بیش از دو و نیم میلیون آمریکایی در ویتنام خدمت کردند؛ بیشترین تعداد، ۵۳۶ هزار نفر در سال ۱۹۶۸ بود. در سال ۱۹۷۳ هنگامی که آمریکا عقب نشینی کرد، نیروهای ویتنام جنوبی حدود ۷۰۰ هزار نفر بودند در حالی که سربازان ویتنام شمالی به یک میلیون نفر می رسیدند.

شمار کشته شدگان: بیش از ۵۸ هزار آمریکایی و دست کم یک میلیون و ۱۰۰ هزار ویتنامی کشته شدند. سایر نیروها هم دچار تلفات شدند از جمله بیش از ۴۰۰۰ نفر از کره جنوبی.

جنگ بین المللی: بعضی کشورها برای کمک رسانی به آمریکا نیروی نظامی اعزام کردند. در اوج جنگ ۵۰ هزار و سه سرباز از کره جنوبی، ۱۱ هزار و ۵۸۶ نفر از تایلند و هفت هزار و ۷۶۲ نفر از استرالیا، دو هزار و ۶۱ نفر از فیلیپین و ۵۵۲ نفر از نیوزیلند اعزام شدند. چین شمار زیادی نیرو به ویتنام اعزام کرده بود که بیشترین تعداد آن ۱۷۰ هزار نفر بود. این نیروها برای ترمیم خرابی های ناشی از بمباران و دفاع در برابر حملات هوایی آمریکا به کره شمالی اعزام می شدند.

جنگ هوایی: ُتناژ بمب هایی که در منطقه هندوچین انداخته شد بیش از دو برابر میزان بمب هایی بود که توسط آمریکا و بریتانیا در جنگ جهانی دوم به کار رفت.

اولین تانک: به مدت ۲۰ سال تصور بر این بود که اولین بار در ۳۰ آوریل ۱۹۷۵ تانک شماره ۸۴۳، متعلق به ویتنام شمالی از دروازه کاخ ریاست جمهوری در سایگون گذر کرده است. در اواسط دهه ۹۰ معلوم شد تانکی که از دروازه گذشته، تانک شماره ۳۹۰ بوده است.

سلاح نمادین: هیچ سلاح دیگری به اندازه کلاشنیکف اِی کِی ۴۷ به دلیل کاربردش در جنگ ویتنام شهرت ندارد. کلاشنیکف سلاح اصلی ارتش ویتنام شمالی و چریک های ویتنام جنوبی بود و در سرتاسر جهان هم به اسلحه انقلاب ها تبدیل شد. سربازان آمریکایی عمدتا ام ۱۴ و بعداز آن ام ۱۶ استفاده می کردند. تفنگ های آمریکایی به دلیل وزن و اندازه زیادشان برای جنگل های مرطوب ویتنام مناسب نبود.

میراثی بحث انگیز: ویتنام برای قربانیان ماده شیمیایی "عامل نارنجی" درخواست غرامت کرده ولی موفق به دریافت غرامت نشده است. عامل نارنجی سمی قوی است که آمریکا برای از بین بردن جنگل‌های ویتنام جنوبی که پناهگاه ویت‌کنگ‌ها بود به کار برد.

جدایی: بیش از یک میلیون نفر از مردمی که به "قایق سواران" مشهور شدند، بین سال های ۱۹۷۵ و ۱۹۸۹ با قایق از ویتنام جنوبی فرار کردند. بیشتر آنان به آمریکا رفتند.

عادی سازی روابط: آمریکا و ویتنام در سال ۱۹۹۵ روابط عادی برقرار کردند و در سال ۲۰۱۳ اعلام کردند شریک تجاری شده اند. در سال ۲۰۱۴ تجارت دوجانبه بین این دو کشور به ۳۵ میلیارد دلار رسید.

آخرین نبرد: ۱۹۷۵

چهل سال پیش در ۳۰ آوریل ۱۹۷۵ سایگون پایتخت ویتنام جنوبی توسط سربازان ویتنام شمالی تسخیر شد. گرچه این واقعه پایان‌بخش جنگ ویتنام شد، ولی تاثیر عمیقی بر هر دو کشور گذاشت. در آمریکا تجربه دردناک جنگ به بحث هایی درباره استفاده از توان نظامی آمریکا در خارج از کشور دامن زد.

حتی امروزه پژوهشگران و سیاستمداران آمریکایی درباره عقلانی و اخلاقی بودن مداخله آمریکا در ویتنام استدلال های متفاوتی ارائه می دهند. در ویتنام، تاثیر آنی جنگ، درد و رنج انسان ها بود. محرومیت اقتصادی در سال های پس از جنگ، موج فرار مردم از ویتنام که به "قایق سواران" معروف شدند و همچنین تاثیرات ماده شیمیایی عامل نارنجی از تبعات دیگر جنگ بود.

آخرین نبردهای سال ۱۹۷۵: به دست آوردن پیروزی سریع در "سنترال هایلندز" ضربه بزرگی برای روحیه سربازان ویتنام جنوبی بود. در حالی که آمریکا تمایلی به مداخله بیشتر نشان نمی داد، شهرهای عمده ساحلی در مدت سه هفته سقوط کردند. در اوایل ماه آوریل و در پی از دست رفتن آخرین منطقه راهبردی، تنها اقدامی که واشنگتن می توانست بکند، تخلیه هر چه بیشتر مردم بود. در ۳۰ آوریل تعدادی تانک از دروازه کاخ ریاست جمهوری در سایگون گذشتند و جنگ تمام شد.

۱۰ مارس: نیروهای ویتنام شمالی (ارتش خلق ویتنام) در منطقه سنترال هایلندز به شهر "بون ما توت" حمله کردند. این شهر در ۱۲ مارس سقوط کرد.

۱۴ مارس: رئیس جمهوری "نگوین وان تیو" دستور داد نیروهای ویتنام جنوبی (ارتش جمهوری ویتنام) در استان های "پلیکو" و "کون توم" به سمت ساحل عقب نشینی کنند. این عقب نشینی، سقوط سنترال هایلندز را رقم زد.

۳۰ مارس: بعد از "کوانگ تری"، "کوانگ نگای" و "هوئه"، شهر "دانانگ" بود که سقوط کرد. روزهای پس از آن شاهد تسخیر شهرهای "کوی نون" و "توی هوئا" بودند.

۲ آوریل: "نها ترنگ" هم سقوط کرد. مرکز ویتنام اکنون در دست نیروهای ویتنام شمالی بود.

۴ آوریل: در پنوم پن کامبوج، تخلیه آمریکایی ها آغاز شد.

۹ آوریل: نبرد "سوان لاک" منطقه استراتژیکی در ۶۰ کیلومتری شمال شرقی سایگون که آخرین عملیات عمده بود آغاز و تا ۲۱ آوریل طول کشید.

۲۶ آوریل: ارتش ویتنام شمالی آخرین حمله را علیه سایگون شروع کرد، پس از آنکه نیروهای خمر سرخ پنوم پن را گرفتند و سقوط سوآن لاک راه را برای دستیابی به سایگون باز کرد.

۲۸ آوریل: ژنرال دونگ وان مین به ریاست جمهوری رسید.

۲۹ آوریل: آخرین کشته شدگان ارتش آمریکا در حمله با راکت.

۳۰ آوریل: سربازان ویتنام شمالی وارد سایگون شدند. آخرین هلیکوپتر از بام سفارت آمریکا پرواز کرد که حامل ۱۱ تفنگدار دریایی آمریکا بود. رئیس جمهور ویتنام جنوبی تسلیم شد.